Тағамдық өсімдіктер

ТАҒАМДЫҚ ӨСІМДІКТЕР
жекелеген бөліктері (немесе барлығы тұтас) тамаққа шикі немесе өңделген түрде пайдаланылуы мүмкін өсімдіктер. Мұндай өсімдіктердің саны өте үлкен.

Олардың көпшілігі дақылға енгізілген, үнемі тағамға пайдаланылады, жиі адамның тағамдық рационының негізін құрайды (бидай, қара бидай, күріш, жүгері, картоп және т.б.). Т. б. R. тағамдық өсімдіктер түрлері шектеулі қолдану, бұл ең алдымен көптеген жабайы түрлерге жатады.

Жабайы тағамдық өсімдіктер р. жиі кем емес, бірақ дәмдік және қоректік қасиеттерден асып түседі немесе олардың арасында аналогтары жоқ. Жабайы өсетін тағамдық өсімдіктер әртүрлі өсімдік аймақтарында (тундрадан далаға дейін) және белдеулерде (жазықтан Биік тауға дейін) кездеседі. Олардың ішінде біржылдық, екіжылдық және көпжылдық шөпті өсімдіктер, бұталар, жартылай бұталар, бұталар, ағаштар, лиандар бар. Тағамдық өсімдіктердің ең көп саны көпжылдық шөптердің арасында кездеседі, содан кейін бір жылдық өсімдіктер мен екі жылдық өсімдіктер бар. Бұталардың, жартылай бұталар мен бұталардың көптеген өкілдері-жидек өсімдіктері, ағаштар арасында жеміс (оның ішінде жаңғақ) тағамдық өсімдіктер кеңінен таралған.

Тағамдық өсімдіктердің бірыңғай жалпыға танылған жіктемесі әзірленбеген. Қолданыстағы жіктемелік схемаларды құру принциптері әртүрлі, тағамдық өсімдіктер, мысалы, мынадай белгілер бойынша бөлінеді: 1) өндірілетін қоректік заттар бойынша-крахмал бар, қантты, эфирлі Майлы, Майлы Майлы, белокты және т. б.; 2) тамаққа пайдаланылатын мүшелер бойынша-тамыр және тамырлы (сәбіз, өзен және т. б.), пияз (пияз, сарымсақ), түйнек (картоп, топинамбур), жапырақ (қырыққабат, салат, щавель), жеміс (қызанақ, қияр), тұқымдық (қара бидай, бидай және т. б.) және т. б.; 3) өнімді өсіру және жинау тәсілдері бойынша-далалық дақылдар (астық дақылдары, картоп, күнбағыс), бақша өсімдіктері (көкөніс дақылдары), бақша дақылдары (жеміс және жидек ағаштары мен бұталар, оның ішінде жабайы өсетін) және т. б.; жаңғақ жемістері және т. б. Мәдениетке жабайы өсетін тағамдық өсімдіктердің барлық жаңа түрлерін енгізу және олардың негізінде перспективалы жоғары өнімді сорттар құру бойынша тұрақты жұмыс жүргізілуде.Жекелеген бөліктері (немесе барлық өсімдік тұтастай) шикі күйінде де, қайта өңделген күйінде де тамаққа пайдаланылуы мүмкін тағамдық өсімдіктер, өсімдіктер. Олардың көпшілігі витаминдерге, қантқа және органикалық қышқылдарға бай тамақ өнімдерін ғана емес, сонымен қатар дәрілік қасиеттерге ие.

Аса маңызды егілетін (интродукцияланған) С. Е.: дәнді дақылдар, немесе жалбыз – жұмсақ және қатты бидай, егістік қара бидай, кәдімгі арпа, егістік сұлы, егістік тары, кәдімгі жүгері; пияз – басты садақ, порей, скород, құбырлы, сарымсақ (егістік пияз); бөрене – кәдімгі қызылша, бақша шпинаты; қарақұмық – кәдімгі қызғаныш, егістік қарақұмық; асқабақ – кәдімгі қарбыз, кәдімгі қарбыз, егістік қияр, егістік қауын, кәдімгі асқабақ; барассикалық немесе крестцветные – бақша қырыққабаты, егістік редька, кресс-салат, кәдімгі хрен; қызыл қарақат (ақ С.); Қызғылт – БАҚ құлпынай, Мичуриннің қара ұрығы, үй алмасы, БАҚ алмұрты, масақты ирга, кәдімгі шие, с. құс (шие), үй алхоры, кәдімгі өрік; бұршақтар – кәдімгі үрмебұршақ, егістік соя, тамақ бұршақ (жылқы бұршағы), егіс бұршақ; жүзім – мәдени жүзім; шоғы – шөміш – шөміш-шөміш, шөміш-шөміш, шөміш-шөміш, шөміш-тар жапырақты Лох, қаңылтыр тәрізді шырғанақ; қолшатыр, немесе балдыркөк – егістік ішектің (кинза), иісі бар балдыркөк, күркештің ақжелкен, дәрілік любисток, иісі бар аскөк, егіс пастернак, егіс сәбіз; пастерленген – түйнек (картоп) паслені, қара паслені, жеуге жарайтын томат (қызанақ), бір жылдық Ішекті бұрыш; бурачник – дәрілік бурачник (қияр шөбі); айқын түсті – мысық котовник, мелисса мелисса дәрілік (лимон жалбыз), камфорды базилик; астр немесе күрделі түсті – бір жылдық және түйнек (топинамбур) күнбағыс.
Маңызды жабайы өсетін P. р.: дала құйрығы, кәдімгі қыранның, бақша пияз, дәрі-дәрмектік спаржа, кіші шетен, орташа жұлдызша (қақырық), жүнді қымыздық, құс жауырын, марей мен аққулар түрлері, кәдімгі лещина (жаңғақ), Шығыс свербига, қос үйлі крапива, ең үлкен оқпан, қара қарақат, кәдімгі лабазник, кәдімгі таңқурай, сизай ежевикасы, тас сүйектері, түбірлі итмұрын, жасыл және орман құлпынай, кәдімгі шетен, ерте алма, жабайы алмұрт, қан қызыл долана, кәдімгі шие, тікенекті қара өрік (Терн), иван-жіңішке жапырақты шай, орман купері, кәдімгі зире, кәдімгі ұйықтау, кәдімгі калина, жұмсақ, түсініксіз және тар жапырақты, кәдімгі душица, тимьян (чабрец) Маршалла, жусан эстрагон (тархун), кәдімгі циклория, дәрілік одуванчик.Өсімдік ресурстарын зерделеу оларды ұтымды пайдалануды ұйымдастыру, олардың негізінде жаңа тамақ өнімдерін алу және мәдени өсімдіктермен селекциялық жұмыстар үшін гендік қорды сақтау үшін қажет.

Жабайы өсетін пайдалы өсімдіктер зерттелу және практикалық қолдану дәрежесі бойынша үш топқа бөлінуі мүмкін: пайдаланылатын, перспективалы және әлеуетті. Пайдаланылатын пайдалы өсімдіктерге қазіргі уақытта қолданылатын түрлер жатады. Пайдалы өсімдіктер ретінде қолдану мүмкіндігі белгіленген, бірақ қазіргі уақытта олар табиғи шикізат базасының жеткіліксіздігі немесе қол жетімсіздігі, түрді өсіру тәсілдерін әзірлеу жөніндегі жұмыстардың аяқталмауы, өсімдіктерді немесе өсімдік өнімдерін қайта өңдеу технологиясының жетілдірілмеуі салдарынан пайдаланылмайтын түрлер перспективалы болып саналады. Пайдалы өсімдіктердің осы тобының түрлері оларды қолдануға байланысты мәселелерді шешкеннен кейін пайдаланылатын өсімдіктер қатарына өтеді немесе экстраординарлық жағдайларда қолданылатын резерв болып табылады. Әлеуетті пайдалы өсімдіктер тәжірибелік жағдайларда қандай да бір пайдалы қасиет көрсеткен, бірақ әлі де өндірістік сынақтардан өтпеген түрлер болып табылады. Осылайша, осы түрлерді практикалық пайдалану мүмкіндігі әлі анықталуы тиіс.

Ботаникалық және фитохимиялық зерттеулердің дамуымен бірге пайдалы өсімдіктердің тізімі үнемі жаңа түрлермен толықтырылып отырады және сонымен бірге қолданылып жүрген мәліметтер кеңейтіледі. Сонымен бірге биоорганикалық және органикалық химияның дамуымен, өсімдік шикізатын қайта өңдеу технологиясының жетілдіруімен, сондай-ақ өсімдіктер селекциясының жетістіктеріне байланысты бұрын қолданылған түрлердің бір бөлігі қазіргі уақытта, негізінен экономикалық пайымдаулар бойынша пайдаланылмайды.. Екінші жағынан шикізат алу қиындығына немесе заттардың бөліну күрделілігіне, сондай-ақ тұтынушыдан шикізат базасының алыстығына байланысты бұрын пайдаланылмаған кейбір түрлер қазір практикалық қолдануды тапты. Осылайша, пайдалы өсімдіктерге жататын түрлердің саны уақыт өте келе өзгереді.

Жабайы өсетін пайдалы өсімдіктердің жекелеген түрлерін анықтауға және жан-жақты зерттеуге, олардың ресурстарын есепке алу және ұтымды пайдалану тәсілдерін әзірлеуге басты назар аудару қажет деп саналады. Кейбір жабайы өсетін пайдалы өсімдіктерді көпжылдық пайдалану олардың көпшілігінің табиғи қорларының қысқаруына әкелді. Осыған байланысты ботаникалық ресурстанудың алдында тұрған өзекті міндеттердің бірі ұтымды пайдалану режимдерін әзірлеу және дайындалатын түрлерді қорғау болып табылады. Осы зерттеулердің негізінде шикізат базасын ұйымдастыру жөнінде және оны пайдалану режимі туралы, сондай-ақ түрдің гендік қорын сақтау жөнінде ұсынымдар берілуге тиіс. табиғи қорлары дайындамаларға байланысты таусылады.

Ұсынылып отырған зерттеу объектісі ең алдымен Ресей Қиыр Шығыстағы жабайы тағамдық өсімдіктерді пайдалану перспективаларын зерттеу болды: жабайы жемістер, жидектер, татымды хош иісті, көкөніс және балды өсімдіктер халықты азық-түлікпен және тамақ өнеркәсібі үшін шикізатпен қамтамасыз етуде жақсы демеу болуы мүмкін.

Жабайы өсетін тамақ өсімдіктері көне заманнан бері азық-түліктің сарқылмас көзі болып қала береді және қиын сәтсіз жылдары адамдарды құтқарып қалды. Бірақ қазір де, азық-түлік жетіспеушілігі болмаған кезде, олар халықтың азық-түлік рационына кеңінен енуге тиіс. Әсіресе, бұл Қиыр Шығыстың Солтүстік аумақтарына қатысты, мұнда ауыл шаруашылығы дақылдары қатаң климаттық жағдайларға (қысқа вегетативтік кезең, көпжылдық мерзлоты, аумақтың батпақтығы ) байланысты өсірілмейтін және халық өсімдік тектес жаңа өнімдермен әрдайым жеткілікті мөлшерде қамтамасыз етілмеген .Сонымен қатар, жабайы өсетін тағамдық өсімдіктердің көптеген түрлері адам үшін маңызды ақуыздар, майлар, көмірсулар, витаминдер сияқты заттар бар биомассаның едәуір мөлшерін қамтиды және тек жол бермейді, бірақ, мәдени өсімдіктер қоректік және дәмдік қасиеттерден асып түседі немесе мүлдем аналогтары жоқ. Бұл көптеген салат, көкөніс, жеміс-жидек және жаңғақ өсімдіктер, саңырауқұлақтар мен балдырлар.

Жабайы өсімдіктер кең таралған, бұл әр қадамда және жиі көп мөлшерде кездеседі. Оларды ерте көктемнен күзге дейін жинауға болады. Годятся олар дайындау үшін впрок. Өсімдіктің тағамдық бағытына байланысты оларды кептіруге, тұздауға, қанттандыруға, маринадтауға, мұздатуға болады.

Ал селекция Н агротехникасы әдістерін қолданған кезде фитомассаны және жабайы өсетін өсімдіктердің қоректік қасиеттерін бірнеше есе арттыруға болады, мұнда жаңа сорттарды алу үшін үлкен мүмкіндіктер ашылады.

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Яндекс.Метрика