Құрылыс материалдарын есепке алу

Құрылысты материалдармен қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді Тапсырыс берушіге жүктеу жоспарлы экономика кезеңінде – белгілі бір номенклатураның материалдарын жеткізу қорландырылған кезде, ал Қор ұстаушылар құрылысқа тапсырыс берушілер: орталық, салалық, ведомстволық және аумақтық басқару органдары болып табылған кезде өте таралған болатын.

Нарықтық қатынастарға көшумен жолдарды материалдармен қамтамасыз ету айтарлықтай жеңілдеді. Дегенмен, бірқатар жағдайларда құрылыс мердігерлігі шарты бойынша Тапсырыс берушінің материалдардың белгілі бір номенклатурасын жеткізуі көзделеді. Бұл осы салада бұрыннан жұмыс істейтін мамандандырылған тапсырыс берушілердің өзінің қойма үй-жайлары, көлігі, сондай-ақ материалдық-өндірістік қорларды сатып алу, сақтау және өндіріске беру үшін білікті қызметкерлері болуына байланысты. Осы жағдайларда құрылысты Тапсырыс берушіні жеткізу материалдарымен қамтамасыз ету құрылыс өнімдерін өндіруге арналған шығындарды айтарлықтай төмендетуі мүмкін, айналым қаражатының мөлшерін оңтайландыруға, сондай-ақ материалдарды пайдаланудың тиімділігіне пәрменді бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Тапсырыс беруші ұйымдар құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізу кезінде пайдалануға арналған материалдарды материалдардың түріне қарамастан, 10-шотқа ашылатын “Құрылыс материалдары” қосалқы шотында есепке алады.

Сату шоттары арқылы есепке алумен қатар шарттың талаптарына байланысты бухгалтерлік есептің өзге де схемаларын – мысалы, алыс-беріс материалдарын қайта өңдеуге беруге ұқсас пайдалану жоққа шығарылмайды. Бұл жағдайда материалдардың құнын Тапсырыс беруші өз балансынан есептен шығармайды, есепте 10-шоттың қосалқы шоттары бойынша ішкі сымдар жасалады (10-7-қосалқы шот дебеттеледі), ал құрылыс аяқталғаннан кейін бұрын берілген материалдардың құны құрылысы аяқталған объектінің түгендеу құнына енгізіледі.

Егер құрылыс салушы-ұйым құрылыс жұмыстарын жүргізуге немесе Тапсырыс беруші-құрылыс салушының дирекциясын ұстауға байланысты емес қызметте пайдаланылатын материалдарды сатып алса, онда олар 10-шоттың басқа қосалқы шоттарында ескеріледі.

Сонымен қатар, материалдардың қозғалысына байланысты операциялар бойынша “қайтарылатын сомаларды”есепке алу қажеттілігі туындайды. Жалпы жағдайда (есепке алу кезінде жұмсау материалдарды өнеркәсіптік ұйымдарда тапсырыс берушінің) қайтарылған материалдар азайтады өнімнің өзіндік құны, жұмыстар немесе қызметтер. Бірақ құрылыс өндірісінде қайтарымды материалдар процесс технологиясына байланысты емес себептер бойынша да пайда болады.

Егер жобалық шешімдерге сәйкес конструкцияларды бөлшектеу немесе ғимараттар мен құрылыстарды бұзу жүзеге асырылса, онда қайта қолдануға жарамды конструкциялар, материалдар мен бұйымдар бойынша, ғимараттар мен құрылыстарды бөлшектеуге, бұзуға (ауыстыруға) жергілікті сметалық есептеулер (сметалар) нәтижесінде қайтарылатын сомалар, яғни Тапсырыс беруші бөлетін күрделі салымдардың мөлшерін азайтатын сомалар анықтама ретінде келтіріледі. Бұл сомалар жергілікті сметалық есептің (сметаның) қорытындысымен және орындалған жұмыстардың көлемінен алып тасталмайды. Олар “оның ішінде қайтарылатын сомалар” деп аталатын жеке жолмен көрсетіледі және кейіннен конструкцияларды, материалдар мен бұйымдарды пайдалану үшін алынатын номенклатура мен сан есебінің (сметаның) қорытындысы негізінде айқындалады. Қайтарылатын сомалардың құрамындағы мұндай конструкциялардың, материалдар мен бұйымдардың құны оларды пайдалануға жарамды жай-күйге келтіру және қоймалау орындарына жеткізу жөніндегі осы сомалардан шығыстар шегеріле отырып, ықтимал сату бағасы бойынша айқындалады.

Өзінің экономикалық мазмұны бойынша мұндай материалдар құнының сомасы құрылысты қаржыландыратын тарапқа тиесілі болғандықтан, ал мұндай материалдарды әдетте, мердігер ұйымдар ғана пайдалана алады, онда қайтарылатын сомалардың бухгалтерлік есебінің ерекше схемасын қолдану қажеттілігі туындайды.

Іс жүзінде мұндай сомалар басқа қаржыландыру көздерінің құрамында жиі ескеріледі. Осы мақсаттар үшін 86 “нысаналы қаржыландыру”шотына жеке қосалқы шот ашылады. Көрсеткен кезде осы сомалар мөлшерінде айыппұл салуға әкеп құжаттар жасалады бухгалтерлік есеп.

76 шотының дебеті 86 шотының кредиті-қайтарылатын соманың шамасына және 60 шотының дебеті 76 шотының кредиті-мердігерлік құрылыс ұйымы алдындағы берешекті ҚМЖ құны бойынша азайтуға бағытталған сомаға.

Қайтарымды сомаларда ескерілетін конструкциялар, материалдар мен бұйымдар Құрылыс өндірісінің технологиясына сәйкес жекелеген жұмыс түрлерін орындау кезінде бірнеше рет қолданылатын айналмалы материалдардан (қалыпта, бекітпе және сол сияқтылар) ажыратылуы тиіс. Олардың бірнеше рет айналымы сметалық нормаларда және олардың негізінде жасалған тиісті конструкциялар мен жұмыс түрлеріне арналған бағаларда ескерілген.

Жоғарыда айтылғандай, құрылыс, әдетте, Мердігердің материалдарынан да, тапсырыс берушінің материалдарынан да жүзеге асырылады. Егер Мердігер құрылысты өз материалдарынан жүзеге асырған жағдайда, онда тапсырыс беруші орындалған жұмыстар үшін есеп айырысу кезінде оған жұмсалған материалдардың құнын төлейді.

Егер материалдарды Тапсырыс беруші жеткізген жағдайда, онда құрылыс мердігерлігінің шартында мердігер тапсырыс берушіден құрылыс материалдарын сатып алады немесе Тапсырыс беруші оны алыс-беріс негізінде береді.

Тапсырыс беруші материалдарды мердігерге мынадай сыммен беруді көрсетеді Дебет 10-7 Кредит 10-8. Жұмсалған материалдардың құнын мердігер орындалған жұмыстардың құны туралы анықтамада анықтама көрсетеді. Тапсырыс беруші мердігерден орындалған жұмыстардың құны туралы анықтаманы алып, аяқталмаған өндіріс шығындарына жұмсалған құрылыс материалдарының құнын қамтиды. Тапсырыс беруші осы операцияны “айналымнан тыс активтерге салымдар” 08 дебетін 10-7 кредитпен келесі өткізумен көрсетеді.

Егер құрылыс аяқталғаннан кейін мердігерде құрылыс материалдары қалған жағдайда, ол оларды қайтаруға немесе олар үшін ақы төлеп, өзінде қалдыруға міндетті.

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Яндекс.Метрика